Czym jest skolioza i jakie są jej objawy?
Skolioza idiopatyczna to powszechna wada postawy i schorzenie polegające na skrzywieniu kręgosłupa, które może prowadzić do bardzo poważnych problemów zdrowotnych. Jest to przede wszystkim choroba kręgosłupa, która powoduje jego skrzywienie. Może ono być lekkie lub ciężkie i może dotyczyć tylko jednej strony kręgosłupa, lub obu. Ważne jest to, że skolioza idiopatyczna, czyli skrzywienie kręgosłupa może prowadzić do zmian kostnych w zakresie innych odcinków jak miednica czy klatka piersiowa. Może również prowadzić do przypadków zniekształceń narządów wewnętrznych. W większości przypadków pacjentami są dzieci i młodzież, ale choroba może się również rozwinąć w wieku dorosłym.
Jak rozpoznać skoliozę u dzieci i dorosłych? Pierwszym sygnałem jest zauważalna asymetria wysokości ramion, wystające nienaturalnie biodro czy asymetryczne wcięcia w talii. Przy skoliozie idiopatycznej mogą być też widoczne wystające nienaturalnie łopatki, co jest łatwo zauważalne zwłaszcza w przypadku skoliozy u dzieci. Oprócz wcześniej opisanych przykładów warto także zwrócić uwagę na objawy, takie jak: zniekształcenie obrysu pleców, pozorna różnica długości nóg, czy zaburzenia funkcji chodu. Pacjenci ze skoliozą idiopatyczną skarżą się również często na bóle mięśni pleców i kręgosłupa.
Jeśli zauważymy niepokojące nas objawy w przypadku skrzywienia postawy ciała, powinniśmy udać się jak najszybciej do lekarza. Leczenie skoliozy powinno być podjęte jak najszybciej. Dzięki szybkiej reakcji jest duża szansa na całkowity naprost postawy ciała.
Przyczyny skrzywienia kręgosłupa
Przyczyn skoliozy może być kilka. O ile skolioza jest ogólnym pojęciem choroby skrzywienia kręgosłupa, o tyle najczęściej mówi się o skoliozie idiopatycznej. Jest to 80% przypadków skrzywienia kręgosłupa. Najczęściej jest to rodzaj skoliozy u dzieci i młodzieży, gdyż ujawnia się w okresie najszybszego wzrostu kręgosłupa. Niestety nie ma żadnych udokumentowanych badań stwierdzających przyczynę tej choroby. Aktualne przypuszczenia sugerują, iż jest to wynik zbyt małego ruchu lub złej postawy ciała podczas siedzenia.
Oprócz skoliozy idiopatycznej można wyróżnić jeszcze kilka innych przyczyn powstawania tej choroby:
- skolioza wrodzona – jest spowodowana zmianami w budowie kręgów lub zmianami kostnymi klatki piersiowej. Często współwystępuje z chorobami i wadami serca.
- skolioza nabyta – może występować w przypadku przebiegu choroby takiej jak porażenie mózgowe lub u pacjentów z dystrofiami mięśni czy po przebytych operacjach. Ponadto przyczyną może być również różnica długości kończyn oraz przepukliną krążka międzykręgowego.
- skolioza zwyrodnieniowa – jest to choroba skrzywienia kręgosłupa występująca u pacjentów dorosłych. Pojawia się w przypadku pogorszenia stanu kręgosłupa, czyli na przykład wskutek chorób zwyrodnieniowych czy osteoporozy.
Jak wygląda leczenie i rehabilitacja skoliozy u dzieci i dorosłych?
Leczenie pacjentów ze skoliozą idiopatyczną najczęściej dzieli się na dwa rodzaje – zachowawcze i operacyjne. Wybór leczenia skoliozy zależy od wieku pacjenta i poziomu jego skrzywienia kręgosłupa. Skolioza jest często leczona za pomocą gorsetów lub innych narzędzi, które mają na celu unieruchomienie i wyprostowanie kręgosłupa pacjenta. Do leczenia skoliozy idiopatycznej stosowana jest również aktywna fizjoterapia. W niektórych przypadkach skrajnego skrzywienia kręgosłupa może być konieczna operacja.
Przede wszystkim należy wiedzieć, że w przypadku choroby, jaką jest skolioza idiopatyczna, występuje stopniowanie bazujące na kącie skrzywienia kręgosłupa. Istnieją 3 poziomy skoliozy z dopasowanymi do nich zaleceniami:
- I poziom – kąt skrzywienia kręgosłupa między 10 a 24 stopnie. Zalecana jest obserwacja z fizjoterapią kręgosłupa
- II poziom – kąt skrzywienia kręgosłupa między 25 a 40 stopni. Zalecany jest gorset wraz z fizjoterapią kręgosłupa
- III poziom – kąt skrzywienia kręgosłupa ponad 50 stopni. Wymagane leczenie operacyjne wraz z fizjoterapią
W przypadku zalecenia leczenia poprzez fizjoterapię przedoperacyjną należy zgłosić się do centrum profesjonalnej rehabilitacji. Do podstawowych metod wykorzystywanych w fizjoterapii pacjenta w I i II stopniu skoliozy idiopatycznej są: czynna, trójpłaszczyznowa autokorekta ciała, trening czynności codziennych, w tym ćwiczenie mięśni przy kręgosłupie, a także ćwiczenia stabilizacyjne. W przypadku pacjenta z II stopniem skoliozy wymagane jest również leczenie gorsetowe. Polega ono na nakładaniu na ciało specjalnie wyprofilowanego gorsetu usztywniającego. Może to być gorset ze specjalnego rodzaju plastiku lub z gipsu.
Celem leczenia gorsetowego jest zniwelowanie skrzywienia kręgosłupa i asymetrii klatki piersiowej. Sam gorset może również spowolnić lub zatrzymać objawy fizyczne, czyli progresję samej skoliozy idiopatycznej. Lekarz prowadzący takie leczenie wyznacza ilość godzin codziennie spędzonych w gorsecie. Odstawienie gorsetu trwa natomiast do 6 miesięcy.
Rehabilitacja skoliozy idiopatycznej - Ćwiczenia w domowym zaciszu
Domowa terapia ruchowa jest bardzo ważna w leczeniu idiopatycznej skoliozy. Pomagają zarówno w bólach kręgosłupa i mięśni, jak i w niwelowaniu objawów samej skoliozy. Niestety, nie ma jednego uniwersalnego programu ćwiczeń, który pomógłby wszystkim pacjentom. Dlatego tak ważna jest indywidualizacja programu ćwiczeń przy skoliozie przez lekarza prowadzącego. Zajęcia mogą odbywać się pod okiem fizjoterapeuty lub innego specjalisty na siłowni, lub w domu.
Jeśli chcemy spróbować czegoś uzupełniającego we własnym zakresie, jest kilka lekkich opcji ćwiczeniowych poza terapią ze specjalistą. Do przykładowych ćwiczeń domowych, które mogą pomóc przy skrzywieniach kręgosłupa w skoliozie idiopatycznej, należą:
- ćwiczenia oddechowe, np. leżenie na plecach z ugięciem nóg, ręce proste wzdłuż tułowia. Przy wdechu podciągnięcie kolan do klatki piersiowej i opuszczenie ich z wydechem.
- ćwiczenia z dmuchaną piłką, np. siadamy na piłce, Stopy na szerokość bioder, plecy prostujemy. Naprzemiennie unosimy raz jedno kolano, raz drugie w stronę brzucha.
- w przypadku skrzywienia odcinka lędźwiowego – skłony wykonywane w stronę wypukłą skrzywienia kręgosłupa z utrzymaniem pozycji ok. 5-10 sekund, w sytuacji skrzywienia odcinka piersiowego – skłony w stronę wklęsłą
Pamiętajmy, aby przy skoliozie idiopatycznej najlepiej skonsultować dane ćwiczenia z lekarzem prowadzącym. Będzie on w stanie zdecydować, czy dane ćwiczenie jest adekwatne do naszej sytuacji i rodzaju skrzywienia kręgosłupa.
Niezależnie od tego, czy masz zdiagnozowana skoliozę idiopatyczną, czy zauważyłeś pierwsze objawy skrzywienia kręgosłupa lub asymetryczne łopatki – skonsultuj się z lekarzem lub doświadczonym rehabilitantem. Nasi specjaliści czekają, aby Ci pomóc!